در نشست عطر حرم تبیین شد؛
بازخوانی فدک و خطبه تاریخی حضرت زهرا(س)
به گزارش عطر حرم، قم یک استاد حوزه اظهار داشت: حضرت زهرا(س) تمام عایدی فدک را انفاق می کردند و چیزی برای خودشان بر نمی داشتند؛ فدک ۴ سال در زمان حیات رسول خدا(ص) در اختیار حضرت زهرا(س) بوده است و هر سال فقرای مدینه منتظر وصول مطالبات فدک بودند و در خانه حضرت زهرا(س) می آمدند و سهمشان را از سفره بی بی دو عالم مطالبه می کردند.
حجت السلام والمسلمین محمد تاجیک، عضو هیأت علمی پژوهشگاه زن و خانواده در گفتگو با ایسنا، اظهار نمود: بازخوانی خطبه تاریخی فدک با عنایت به حوادث غزه و لبنان و اینهمه ظلم بی حد و حصری که شاهد می باشیم برای امروز ما اهمیت دارد.
وی در مورد ارتباط غزه و ماجرای فدک به کلام حضرت زهرا(س) استشهاد کرد و اظهار داشت: حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجرین و انصار فرمودند: أَبْشِرُوا بِسَیْفٍ صَارِمٍ وَ هَرْجٍ شَامِلٍ وَ اسْتِبْدَادٍ مِنَ الظَّالِمِینَ؛ منتظر باشید شمسیرهای بران بر گردن های شما فرود خواهد آمد و هرج و مرج گسترده و غیر قابل مهار و استبداد ظالمین را باید تحمل کنید. همینطور حضرت(س) ضمن اشاره به آیه ۲۸ سوره هود، به مردم آن زمان می فرمایند شما آن چه می گویم را نمی بینید و بنابراین نمی توانم شما را اجبار به پذیرش کنم.
تاجیک بیان نمود: در کفایه الاثر خزاز رازی هم که برای قرن چهارم هجری است روایت شده، شخصی پس از رحلت پیامبر(ص) نزد حضرت زهرا(س) آمد و اظهار داشت که آیا شما نص صریحی در مورد امیر المومنین شنیدید؟ و حضرت در پاسخ گفتند: شما روز غدیر را از یاد بردید (چطور امکان دارد پس از غدیر شما به دنبال نص باشید). و در ادامه فرمودند: اگر این مخالفت ادامه پیدا کند تا روز قیامت با هم اختلاف خواهید داشت. پس این اختلاف و دو دستگی در بین مسمانان ریشه در همان اختلافات دارد.
ماجرای فدک
وی اظهار داشت: غزوه بنی نضیر به دنبال خیانت یهودیان در سال چهارم هجری صورت گرفت که پس از محاصره ای بدون جنگ تمام اموالشان غیر از یک مرتبه شتر که می توانستند به همراه خودشان ببرند، در اختیار مسلمانان قرار گرفت. در اینجا مسلمانان برخی گفتند که حضرت رسول الله(ص) مانند سایر جنگ ها خمس غنائم را جدا کنند و بقیه را در اختیار مسلمانان قرار دهند که آیه ۶ و ۷ سوره حشر نازل شد که این ها غنائم جنگ نیست. اساسا جنگی نشده است و این ها تسلیم شده اند.
این استاد حوزه اظهار نمود: فیء به اموالی گفته می شود که بدون جنگ و با صلح به دست مسلمانان می افتد. آیه ۶ سوره حشر بنابر قول مشهور در جریان غزوه بنی نضیر نازل شده است؛ «و آن چه را خدا از آنان [یهود] به رسولش بازگردانده (و بخشیده) چیزی است که شما برای به دست آوردن آن (زحمتی نکشیدید)، نه اسبی تاختید و نه شتری ولی خداوند رسولان خویش را بر هر کس بخواهد مسلّط می سازد و خدا بر هر چیز توانا است.» خیلی از مفسران اعتقاد دارند گرچه آیه، در رابطه با حکم غنائم غزوه بنی نضیر است؛ امّا این حکم کلی است و شامل همه غنائمی می شود که بدون زحمت و جنگ به دست مسلمانان افتاده باشد.
وی ضمن اشاره به آیه ۷ سوره حشر در رابطه با راه های مصرف اموالی است که فیء نام دارد و متعلق به پیامبر اسلام(ص) است، اظهار داشت: خداوند در این آیه می فرماید: آن چه را خداوند از اهل این آبادی ها به رسولش بازگرداند، از آن خدا و رسول و خویشاوندان او، و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان است، تا (این اموال عظیم) در بین ثروتمندان شما دست به دست نگردد! آن چه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آن چه نهی کرده خودداری نمایید و از (مخالفت) خدا بپرهیزید که خداوند کیفرش شدید می باشد.
تاجیک خاطرنشان کرد: وقتی خیبر فتح شد و یهودیان در مقابل مسلمانان تسلیم شدند، خبر سقوط خیبر به یهودیان ساکن در قلعه ها و مزارع فدک رسید و از این رهگذر رعب و وحشتی در دل آنان افتاد و قبل از آن که سپاه اسلام راهی فدک شوند، نمایندگانی نزد پیامبر فرستادند و به تسلیم و مصالحه با پیامبر(ص) راضی شدند. صلح یهودیان با پیامبر(ص) به این صورت بود که نیمی از حاصل باغات و اراضی فدک را به پیامبر(ص) بدهند و در فدک بمانند و از سویی امنیت و مالکیت آنها بر بقیه دهکده و املاک منطقه محفوظ باشد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه زن و خانواده افزود: در بعضی نقل ها است که حضرت رسول(ص) و امیرالمومنین(ع) شبانه و مخفیانه بسمت فدک رفتند و آقا امیرالمومنین بالای دیوار قلعه فدک رفته و اذان گفتند و آنها از ترس بیرون ریختند و در سرزمین فدک پراکنده شدند و این گونه فدک بدون جنگ فتح شد و در اختیار مسلمانان قرار گرفت.
هبه فدک به فاطمه زهرا(س)
وی با اشاره به اینکه یکی از مصارف فیء اعطای به ذوی القربی است، اظهار داشت: آیه ۳۸ سوره روم می فرماید: فَآتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ وَ الْمِسْکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ ذلِکَ خَیْرٌ لِلَّذینَ یُریدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و بر همین مبنا پیامبر(ص) فدک را در اختیار حضرت زهرا(س) قرار می دهند. و نکته ای که مورد تاکید ائمه اطهار بوده است اینست که فدک یک هبه الهی بوده است و نه نبوی و به همین دلیل این مساله به امر الهی بوده است.
موقعیت مکانی و اقتصادی فدک
تاجیک اظهار داشت: در کتب قدیمی می گفتند دو تا ۳ روز با شهر مدینه فاصله دارد. و امروز می گویند ۱۴۰ کیلومتر با مدینه فاصله دارد؛ از جهت اقتصادی در بحار الانوار آمده است که درآمد مادی فدک در سال بین ۷۰ تا ۱۲۰ هزار دینار یا سکه طلای رایج آن زمان بوده است.
وی افزود: شهید صدر در کتاب فدک فی التاریخ می گوید: که این سرزمین یک مزرعه ساده نبوده. یک باغ نبوده چنانکه تصور ماست، یک منطقه ای بوده که محصولش بسیار شگرف و فراوان بوده است. در بعضی تعابیر از فدک تعبیر به بلد شده است در بعضی تعابیر به آن قریه گفته اند.
فدک برای اهل بیت(ع) نماد ولایت و امامت بوده است
این پژوهشگر اظهار داشت: حضرت زهرا(س) تمام عایدی فدک را انفاق می کردند و چیزی برای خودشان بر نمی داشتند؛ فدک ۴ سال در زمان حیات رسول خدا(ص) در اختیار حضرت زهرا(س) بوده است و هر سال فقرای مدینه منتظر وصول مطالبات فدک بودند و در خانه حضرت زهرا(س) می آمدند و سهمشان را از سفره بی بی دو عالم مطالبه می کردند.
وی تصریح کرد: از نامه ی امیرالمومنین(ع) به عثمان بن حنیف انصاری عاملشان در بصره، در پرهیز از مظاهر دنیا دو نکته استنباط می شود؛ اولا نشان داده است در زمان پیغمبر فدک در اختیار امیرالمومنین(ع) بوده است و مال حکومتی نبوده است، ثانیا نشان داده است که امیرالمومنین(ع) فدک را برای رفع نیاز مادی خودشان نمی خواسته اند.
تاجیک خاطرنشان کرد: هنگامی که مهدی عباسی رَدّ مَظالم می کرد، امام کاظم(ع) فدک را از او مطالبه کرد. مهدی از او خواست تا حدود فدک را مشخص نماید و امام مرزهایی را تعیین کرد که با قلمرو حکومت عباسیان برابری می کرد. و به همین دلیل نشان دادند که فدک یک سرزمین نیست بلکه یک نماد برای امامت است.
چرایی غصب فدک
وی اظهار داشت: کارکرد فدک کمک به فقرا بوده است، یک عده ارادتمند خاندان پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) بودند اما حضور بعضی از افراد از روی ارادت نبوده است؛ ازاین رو یکی از علل این بود که یاران امیر المومنین ایشان را تنها بگذارند. از طرفی فدک یک سرزمین پر ثروت بود که آورده ی بسیار زیادی می توانست برای حکومت داشته باشد و به همین دلیل غصب فدک می توانست بازوی مالی حکومت را تقویت کند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه زن و خانواده تصریح کرد: این یک قاعده کلی نبوده است. فیءهایی بوده است که رسول الله(ص) به برخی صحابه داده بودند و پس از رحلتشان بازگردانده نشد و این یک استدلال نقضی است که هدف از غصب فدک اجرای احکام الهی نبوده است.
تقویت بازوی مالی حکومت
تاجیک اظهار داشت: این تصور وجود داشت که شاید خیلی از مردم حقوق مالی شرعی خودشان را به خاطر اختلاف با حکومت نپردازند. ازاین رو اگر چنین اتفاقی می افتاد باید حتما یک منبع مالی پایدار حکومتی وجود می داشت که امور مختل نمی شد.
هدف حضرت زهرا(س) از مطالبه فدک حق امیرالمومنین(ع) بود
عضو هیأت علمی پژوهشگاه زن و خانواده اظهار نمود: هدف حضرت زهرا(س) نه مطالبه مادی بلکه تثبیت امر امامت با روش های مختلف بود. از جمله، خطبه خواندن و به همین دلیل خطبه فدکیه نمونه بارز این مبارزه و نقطه درخشان ادب عربی است.
وی خاطرنشان کرد: بخاری در صحیح خود می گوید: (بعد از آن که ابوبکر ادعای فاطمه را در رابطه با فدک قبول نکرد) فاطمه بر او غضب و با او قهر کرد و تا زنده بود با ابوبکر سخن نگفت. بعد از شش ماه که وفات کرد، همسرش علی بر او نماز گزارد و او را دفن کرد و ابوبکر را برای مراسم با خبر نساخت. بنابراین قهر حضرت صرفاً صحبت نکردن نبود و یک امر شخصی نبوده است بلکه با وصیت خودشان برای تشییع شبانه، این ناراحتی و اختلاف را در کتب تاریخ ماندگار کردند تا زمینه هدایت طالبان حق و حقیقت را برای همگان فراهم نمایند.
منبع: atreharam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب