در نشست عطر حرم تبیین شد؛
واکاوی ابعاد شخصیت علمی حضرت فاطمه زهرا(س)
به گزارش عطر حرم، قم معاون پژوهش مرکز تخصصی امام شناسی، ضمن بیان روایتی از امام حسین(ع) اظهار داشت: «إِنمَا سُمِّیتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ الْخلْقَ فطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا؛ همانا فاطمه، فاطمه نامیده شد؛ چونکه خلق از شناخت و معرفت او بریده شده اند.»
حجت الاسلام والمسلمین حسین فرخی، معاون پژوهش مرکز تخصصی امام شناسی، در گفتگو با ایسنا در مورد اهمیت شرکت در مراسم منسوب به خاندان و معرفی حضرت فاطمه(س) اظهار داشت: حضور ما در مجالس اهل بیت(ع) بی تأثیر نیست. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «من احب فاطمه فهو فی الجنه معی.» و همچنین حضرت(ص) فرمود: «حُبُّ فَاطِمَةَ یَنْفَعُ فِی مِائَةِ مَوْطِنٍ أَیْسَرُ تِلْکَ اَلْمَوَاطِنِ اَلْمَوْتُ وَ اَلْقَبْرُ وَ اَلْمِیزَانُ وَ اَلْمَحْشَرُ وَ اَلصِّرَاطُ و المحاسبه.» تک تک این مواضعی که شاید برای ما سخت ترین مواضع باشد، در کلام رسول خدا(ص) نسبت به محبت خانم فاطمه زهرا(س)، کم ترین ها تلقی شده است.
وی افزود: پیش از این که وارد بحث علم حضرت فاطمه(س) و عظمتی که در علم حضرت(س) در روایات بیان شده است، بپردازیم، باید بگوییم که چرا وارد بحث علم حضرت(س) می شویم. همیشه در طول تاریخ، علم یکی از معیارها برای شناخت افضلیت، جایگاه و فضیلت برشمرده شده است.
فرخی اضافه کرد: خداوند متعال در آیه ۹ سوره مبارکه زمر می فرماید: «قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ، بگو آیا کسانیکه می دانند و کسانیکه نمی دانند یکسانند؟» و همینطور خداوند در قرآن کریم می فرماید: «إِنَّمَا یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ، از میان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او می ترسند.» یعنی ثمره علم؛ عبودیت، بندگی، خضوع و خشوع در مقابل خداوند متعال است.
وی با بیان جایگاه و شان علمی حضرت فاطمه(س) در آینه روایات اظهار نمود: نخستین بُعد از ابعاد علمی حضرت فاطمه(س)، علم به مسائل دین، فقه و اعتقادات است. اگر گوشه چشمی به روایاتی که از حضرت فاطمه(س) به ما رسیده است، داشته باشیم، در می یابیم که حضرت فاطمه(س) مرجع پاسخ به خیلی از سوالات زنان مدینه بوده است.
فرخی اضافه کرد: در روایتی آمده است زنی از سوی همسرش آمد و سوالاتی پرسید. این بدین معناست که مردان هم به مرجعیت حضرت فاطمه(س) واقف بودند. حضرت(س) نه تنها پاسخ گوی سوالات فقهی و مخصوص دایره زنان است، بلکه روایات را که مشاهده می نماییم، دریافت می شود که حضرت به مسائل مختلف اعتقادی، اخلاقی، سیره و امثالهم پرداختند. یک نمونه بارز این مساله خطبه خانم فاطمه زهرا(س) است. خطبه ای که سالهای قبل توجه خوبی به آن شده است اما حق مطلب در حق این خطبه، یعنی خطبه فدکیه، ادا نشده است.
وی در ارتباط با توضیح خطبه فدکیه اظهار داشت: در این خطبه، حضرت به مسائل اعتقادی، توحیدی از سوی حضرت مطرح می شود و مباحثی که لسانش، لسان کلام امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) است. همانطور که ما در نهج البلاغه مباحث توحیدی را می بینیم، در خطبه فدکیه هم شاهد این مباحث به شکل ناب هستیم. این ابتدایی ترین امری است که در مساله علم حضرت فاطمه(س) به آن پرداختیم.
معاون پژوهش مرکز تخصصی امام شناسی افزود: بُعد دوم در مساله علم حضرت فاطمه(س) در روایات، مساله منابع علم امام است که یکی از مباحث مهم مطرح گردیده است. از مهم ترین منابع علم امام یعنی اهل بیت(ع) از امام اول تا امام دوازدهم، مصحف فاطمه زهرا(س) است.
وی با بیان چیستی مصحف فاطمه زهرا(س) اظهار داشت: در روایاتی از حماد بن عیسی از اصحاب اجماع، از امام صادق(ع) نقل کرده است، وقتی رسول خدا از دنیا می روند، غم شدیدی سراغ فاطمه زهرا(س) می آید، این روایت در کتاب بصائر الدرجات بیان شده است که می گوید: «ان الله تبارک و تعالی لما قبض نبیه دخل علی فاطمه من وفاته من الحزن مالا یَعلمه الا الله، حزن شدیدی که فقط خدا می داند چقدر بوده است، برای حضرت فاطمه(س) بوجود می آید.» حضرتی که عزیز پیغمبر است و حضرتی که برای خدا معیار بهشت و جهنم شمرده شده است.
فرخی افزود: با این اتفاق خداوند متعال برای فرشته ای از فرشتگان خویش، در بعضی روایات جبرئیل معرفی شده، وظیفه تسلی حضرت فاطمه(س) را مشخص می کند. حضرت فاطمه(س) این جریان را برای امیرالمؤمنین تعریف می کنند و امام علی(ع) می فرمایند: «هرگاه این ملک نزد شما آمدند به من هم اطلاع دهید و آن چه را که به شما می گوید را من هم بگویید.»
وی خاطرنشان کرد: در روایتی از امام صادق آمده است که می فرماید: «حضرت فاطمه(س) هم هر آن چه که ملک گفت را بیان می کردند و در همین حین، امیرالمؤمنین هم آنرا املاء می کردند.» نتیجه این گفتگوها مصحف حضرت فاطمه(س) شده است. در روایات آمده است که آیه ای از قرآن در این مصحف نیست. مساله حلال و حرام در این کتاب نیست. بلکه تعبیر روایت این است: «ولکن فیه علم ما یکون.» علم آینده در این کتاب نوشته شده است یعنی بخشی از علم خاندان که علم «ما یکون» است، یعنی علم به گذشته، حال و آینده. مرهون و مدیون حضرت فاطمه(س) است.
وی اظهار داشت: در روایات گوناگونی دیده ایم که اهل بیت، وقایعی از وقایع آینده را اطلاع دادند و پس از آن گفته اند که از مصحف حضرت فاطمه(س) بیان کردیم. در روایتی، حضرت فاطمه(س) خطاب به امیرالمؤمنین می فرماید: «یاعلی! اگر بخواهی، علم ما کان و مایکون را به شما می گویم.» یعنی حضرت فاطمه(س) در عین حالی که امام کلامی نیست، نبی نیست اما علمی از جنس علم خاندان دارد.
معاون پژوهش مرکز تخصصی امام شناسی بیان نمود: یکی از مباحث مهم دیگر که در بحث علم حضرت فاطمه(س) قابل طرح است، لقب محدثه بودن(یعنی کسی که با او حدیث گفته می شود) است؛ یکی از منابع علم امام بحث تحدیث به معنای گفتگوی ملائکه با حجت خدا است.
وی عنوان کرد: امام صادق(ع) در مورد این لقب حضرت فاطمه(س) فرمودند: «کانت فاطمه، محدثه و لم تکن نبیه، حضرت فاطمه(س) محدثه است در صورتی که پیامبر نیست». این از عقاید قطعی ما است که اهل بیت، ائمه و حضرت فاطمه(س)، در عین حالی که نبی نیستند، محدث و محدثه هستند یعنی ارتباط با ملائکه دارند.
وی اضافه کرد: در روایتی آمده است: وقتی امیرالمؤمنین علی(ع) از خدمت رسول خدا به همراه عمار بازمی گردند، حضرت فاطمه(س) خطاب به امیرالمؤمنین می گویند: «یاعلی! می خواهی از آن چه که مابین تو و پیغمبر اتفاق افتاده، خبر بدهم؟» محتوا و حقیقتی که از آن با عنوان علم غیب یاد می نماییم. مانند حضرت عیسی(ع) که به آن چه که در خانه های مردم هم اتفاق می افتاد، واقف بودند.
فرخی با معرفی بُعد دیگر علمی حضرت فاطمه(س) اظهار داشت: یکی از ابعاد مهم دیگر حضرت(س) بحث علم الکتاب است. علم الکتاب، مساله بسیار مهمی در روایات ما است. قرآن کریم می فرماید: «قُلْ کَفَی بِاللَّهِ شَهِیدًا بَیْنِی وَبَیْنَکُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ، بگو کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است میان من و شما گواه باشد.» در روایاتی گوناگونی داریم که شأن نزول این آیه، در شأن امیرالمؤمنین علی(ع) نازل شده است. در روایات داریم که اهل بیت(ع) علم الکتاب دارند یعنی علمی که برای معاجز عجیب و قدرتمند، نیاز است. پس این علم برای خاندان ثابت است.
وی با توضیح این که آیا برای حضرت زهرا(ع) هم علم الکتاب ثابت است، اظهار داشت: در رابطه با این مورد امام صادق(ع) فرمودند: «وَ اَللَّهِ عِنْدَنَا عِلْمُ اَلْکِتَابِ کُلُّهُ» نکته ای که مرتبط می شود با علم الکتاب حضرت فاطمه این است، از ضمیر «نا» در کلمه عِنْدَنَا، دو معنا قابل استخراج است؛ علم الکتاب نزد ما خاندان است که در این صورت حضرت فاطمه(س)، صاحب علم الکتاب خواهد بود چون شخصی از اشخاص خاندان و جزء خمسه طیبه است و دومین معنا، امام از خاندان باشد، در این صورت حضرت فاطمه(س)، از این کلام امام صادق خارج می شوند.
فرخی افزود: در جریان بیعت الزامی از امیرالمؤمنین(ع) حضرت زهرا(س) خویش را به مسجد رساندند؛ تعبیر روایت اینست که حضرت فاطمه(س) می فرماید: «اگر پسرعموی مرا رها نکنید، فریاد می زنم و شکایت می کنم به خدا و بدانید جایگاه من از شالح و ناقه صالح کمتر نیست.» این ها نشان از عصمت حضرت فاطمه(س) دارد که در آن صحنه متوجه این هستند که باور ما شیعیان را بعد از سال ها بسازند. اگر حضرت فاطمه(س) نفرین می کردند، بطور قطع بر آنها نازل می شد، چونکه که مقام حضرت کمتر از مقام صالح نیست.
معاون پژوهش مرکز تخصصی امام شناسی بیان نمود: سلمان نقل می کند: «وقتی حضرت فاطمه(س) هنوز نفرین نکرده بودند، اراده نفرین که کردند، ستون های مسجد به لرزه درآمد و از زمین جدا شد. در همین حین امیرالمؤمنین از من خواست که نزد حضرت فاطمه(س) بروم و از وی بخواهم که نفرین نکند چون که اگر چنین شود، مدینه با خاک یکسان می شود.» بنابراین با این با قرینه حضرت فاطمه(س) هم می تواند علم الکتاب داشته باشد.
وی در انتها تصریح کرد: بدانیم همه این ابعادی که از علم حضرت زهرا(س) گفتیم، مسائل مهم، دقیق و قابل بحث است. اما بدانیم دختر این مادر کسی است که امام سجاد(ع) به زینب کبری خطاب می کند: «انتِ بحمدلله عالمه غیر معلمه.» حضرت زینب(س) که جزء معصومین شمرده نمی شود اما این گونه مورد خطاب امام معصوم قرار می گیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب