بهار مهربانی، سیر و سلوك رمضانی ۱ ؛
گرسنگی از دیدگاه علمای اخلاق چه فوایدی دارد؟
در ماه مبارک رمضان روزه داران از اذان بامداد تا اذان مغرب از هر خوردنی و آشامیدنی امساک می کنند.آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی درکتاب المراقبات به گرسنگی روزه داران و فوائد آن پرداخته است.
خبرگزاری مهر – گروه دین و آئین: نیمی از ماه مبارک رمضان سال جاری گذشته است. شرایط کرونایی حاکم بر کشور سبب شده است، روزه دارانی که در قرنطینه های خانگی هستند، فرصتی بیشتر برای مطالعه آثار در رابطه با حال و هوای ماه رمضان داشته باشند. یکی از این آثار ارزشمند، کتاب «المراقبات» آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی است.
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب المراقبات در مراقبت ها و اعمال ماه مبارک رمضان در بیان گرسنگی روزه داران و فواید آن آورده است:
از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده است: «نگویید رمضان؛ چونکه نمی دانید رمضان چیست؛ و اگر کسی گفت، باید صدقه داده و روزه بگیرد. بلکه همانطور که خداوند فرموده است بگویید ماه رمضان»
از اعمال مهم در این ماه بزرگ شناخت حقیقت این ماه - در این ماه خداوند رهروان این ماه را با دعوت به میهمانی این ماه گرامی داشته و این ماه، ماه میهمانی خداست- و سپس فهمیدن مفهوم روزه و مناسبت آن با میهمانی خداست. آنگاه تلاش و تلاش برای به دست آوردن اخلاص در کردار و رفتارهایی است که مطابق با رضایت صاحب خانه است.
فواید گرسنگی
گرسنگی فواید بیشماری در جهت تکمیل نفس و شناخت خداوند برای سالک دارد. روایات زیادی در فضائل گرسنگی وارد شده است که بد نیست در اینجا اشاره ای به آنها و سپس به فلسفه و حکمت گرسنگی داشته باشیم:
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است: «با تشنگی و گرسنگی نفس هایتان مبارزه کنید همانا پاداش این کار همانند پاداش مبارزه و خداست. و عملی دوست داشتنی تر از گرسنگی و تشنگی در نیست. و همینطور فرمودند: برترین شما روز قیامت در نزد شد است که گرسنگی بیشتری کشیده باشد و در خداوند متعال تفکر بیشتری نموده باشد.» و به اسامه فرمودند: «اگر می توانی در حال گرسنگی و تشنگی ملک الموت را ملاقات کن تا به بالاترین مقام جاها رسیده و با پیامبران هم منزل شوی و ملائکه از دیدن روی شادمان شوند و خداوند بر تو درود فرستد.» هم فرمودند: گرسنگی بکشید و بر بدن هایتان سخت بگیرد شاید دل هایتان خداوندی ببیند. در حدیث معراج خداوند پرسید: ای احمد! آیا آثار میدانی؟ پاسخ داد: خیر. خداوند فرمودند: نتیجه روزه کم خوری و کم گویی است. و آن حکمت را به ارمغان می آورد و حکمت معرفت را به دنبال دارد و معرفت یقین را. و وقتی که بنده ای به یقین رسید باک ندارد که چگونه روزگار را سپری کند.
در سختی با آسانی و این مقام ارزان خوشنودهاست. و هرکس طبق خوشنودی من رفتار کند، سه خصلت اوتاد را به او می دهم: شکری که نادانی همراه آن نباشد، یادی که فراموشی بر نداشته باشد و دوستی ای که دوستی من را بر دوستی آفریدگانم ترجیح از ندهد. هنگامی که او من را دوست داشت، من هم او را دوست خواهم داشت؛ دوستی او را در دل بندگانم انداخته و چشم قلب او را به عظمت جلالم می گشایم و علم آفریدگانی را در یکی شب و روشنایی روز با او مناجات می کنم و همنشینی او با بندگانم قطع شود و کلام خود و فرشتگانم را به گوش او می رسانم و اسراری را که از بندگانم پنهان کرده ام برای او آشکار می کنم.
عقل او را غرق در شناخت خود کرده و درک او را بالا می برم مرگ را بر او آسان می کنم تا وارد بهشت شود و وقتی که ملک الموت او را ملاقات کند، به او می گوید: آفرین بر تو و خوشا به حالت! خداوند مشتاق تو است. خداوند می گوید: این بهشت من است، در آن بخرام و خوش باش و در همسایگی ام ساکن شو. روح انسان می گوید: خدایا خویش را به من شناساندی و با این شناخت از جمیع آفریدگانت بی نیاز شدم. قسم به عزت و جلالت اگر خوشنودی تو در این است که قطعه قطعه شده یا هفتاد بار به بدترین شکل کشته شوم خوشنودی تو برای من دوست داشتنی تر است.
آنگاه خدای متعال می فرماید: به عزت و جلالم سوگند، هیچ گاه مانعی بین خود و تو قرار نمی دهم؛ تا هر وقت خواسته باشی بر من وارد شوی؛ که با دوستان خود چنین کنم.
فواید گرسنگی از دیدگاه علمای اخلاق
می توان به سخنان علمای اخلاق که برگرفته از روایات می باشد رجوع نمود. آنان برای گرسنگی فواید زیادی گفته اند از قبیل:
الف) صفای قلب: چونکه سیری سبب ازدیاد بخار در مغز شده و مغز حالتی شبه مستی پیدا می کند و نمی تواند خوب فکر کند، سرعت انتقال او کم شده و قلب کور می شود. برخلاف گرسنگی و صفای قلب می شود. و قلب را آماده تفکری که سبب شناخت می شود، می کند و نوری آشکار پیدا می کند. از رسول اکرم (ص) روایت شده است: «کسی که شکم خویش را گرسنه نگه دارد اندیشه اش تربیت می شود.»
ب) تواضع و از بین رفتن سرمستی و ناسپاسی که منشأ سرکشی است؛ وقتی نفس خوار شد، در مقابل پروردگارش خاضع شده سرکشی دست بر می دارد.
ج) شکستن شدت شهوات و نیروهایی است که سبب انجام گناهان کبیره شده و سبب هلاکت انسان می شوند: چون بیشتر گناهان کبیره از شهوت سخن گفتن و شهوت جنسی به وجود می آید و کم کردن این دو شهوت سبب مصون ماندن از خطرها می شود.
د) آمادگی برای انجام تمام عبادت ها از چند جهت است: که کمترین آنها کم احتیاجی به تخلی و به دست آوردن غذا و کمتر بیمار شدن به بیماری های متعدد است. چونکه معده خانه بیماری و پرهیز سر هر دارویی است و هم مانع به وجود آمدن مشکلاتی که از غذا خوردن انسان را محتاج مال و مقام دنیا می کند می گردد؛ مال و مقامی که عده بسیاری را هلاک کرده است.
ه) توانایی برای دادن مال: میهمانی دادن، هدیه دادن احسان و نیکی، رفتن به حج و زیارت و بالاخره انجام تمام عبادت های مالی است. نمی تواند این فایده ها را به روشنی درک کند مخصوصاً فایده اول را تفکر در عمل مانند نتیجه است و غیر آن مانند مقدمات است چون فکر حرکت است و غیر فکر مقدمه و آمادگی برای حرکت. به همین جهت درباره تفکر روایت شده است: «یک ساعت تفکر هفتاد سال عبادت است.»
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب