آیت الله اعرافی:
معنویت در بیانیه گام دوم اجتماعی سیاسی است
به گزارش عطر حرم مدیر حوزه های علمیه و عضو فقهای شورای نگهبان معنویت در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را اجتماعی سیاسی ارزیابی کرد و اظهار داشت: معنویت در نگاه اسلامی بسته ای گسیخته از منظومه حیات اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی و سیاسی بشر نیست.
به گزارش عطر حرم به نقل از ایسنا، آیت الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه های علمیه و عضو فقهای شورای نگهبان در پیش نشست کنگره «زیارت، معنویت و اخلاق بر مبنای بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» که به صورت وبینار از آدرس ABARAT.IR پخش گردید، محور صحبت خویش را «دکترین معنویت در نگاه اسلام یا با رویکرد اسلامی» قرار داد و اظهار داشت: معنویت و احساس تعلق به عالم قدس و فراتر رفتن از گرایش های مادی و عواطف مادی یک پدیده دیرپا در تاریخ بشری است؛ پدیده ای که در ادیان تعین و تشخص پیدا کرده است و مورد توجه قرار گرفته است.
وی افزود: معنویت های گوناگونی داریم که دارای طیف بسیار متنوع و متکثر است؛ از معنویت های دنیایی و نزدیک به عالم ماده آغاز می شود، معنویت های سکولار، ساختگی و دست ساز بشر، معنویت های انحرافی که تا معنویت های بسیار عالی دینی و متعالی عرفانی که در بعضی از ادیان و مذاهب تجلی کرده است.
آیت الله اعرافی اضافه کرد: از منظر اسلام در باب معنویت علاوه بر اینکه بر آن وجه معنویت که در دایره های گوناگون متصور است، احترام قائل هستیم اما معنویت اسلامی را دارای مشخصات، مؤلفه ها و مختصاتی می دانیم که آنرا از معنویت های نوظهور و معنویت هایی که در ادیان شرقی است، و حتی از معنویت هایی که در ادیان دیگر ابراهیمی است متفاوت می دانیم و حتی اوج این معنویت و نظریه را در نگاه معارف الهی و خاندان و انقلاب اسلامی متجلی می دانیم.
وی معنویت را دارای وجه مشترک بشری و انسانی ارزیابی کرد که کمتر مکتب، فقه، جامعه و فرد بشری است که رگه ای از معنویت در او نباشد یا توجهی به معنویت نداشته باشد و اظهار کرد؛ در مرحله بعد معنویت در ادیان جلوه گری خاصی دارد؛ در مرحله سوم معنویت در ادیان الهی و ابراهیمی و توحیدی تشخص های بیشتری یافته است و در ادامه معنویت را در اسلام بارزتر و برجسته تر می دانیم، بخصوص معنویت در رویکرد معارف خاندان.
مدیر حوزه های علمیه معنویت را دومین محور در سفارش های بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی دانست و درباره خصوصیت ها و مختصات آن که همان دکترین معنویت اسلامی است اظهار داشت: نخست اینکه معنویت اسلامی علاوه بر اینکه احساسی، عاطفی و شور انگیز است و با عواطف و عقل و شور بشری در می آمیزد و ان را بر می انگیزد، دارای پایه ها و مبانی و بنیان های عقلانی و فکری و معرفتی است.
آیت الله اعرافی افزود: معنویت اسلامی یک معنویت انتخابی عاطفی و احساسی محض نیست، بلکه معنویتی است که بر پایه های تفکر فلسفه اسلامی و عقلانیت منطق استوار شده است. به این علت خصوصیت دوم معنویت اسلامی این است که محصور در دایره بسته شخص و درون آدمی نیست، بلکه این معنویت اتصالی میان انسان و حقایقی ماوراء عالم ماده است که عبارت از خدا و انوار الهی و خیلی از تجلیات عالم غیب است؛ ازاین رو معنویت یک اتصال درون و بیرون واقعی است. پس معنویت اسلامی خیالی نیست بلکه واقعی است که بعنوان یک امر مضاف، طرف اضافه دارد و تعلق با جهان بیرون که فرامادی است در آن ملحوظ است.
وی سومین خصوصیت معنویت اسلامی را قلبی دارای آیین رفتاری و شعائر دانست و اظهار داشت: معنویت اسلامی در چارچوب عبادت، زیارت، دعا و مناجات جلوه گر می شود؛ ما یک مجموعه و منظومه ای از روش ها و شیوه ها و قالب هایی در اندیشه معنویت اسلامی هستیم که روح معنویت با این قالب ها در آمیخته است؛ معنویت خشکی نیست که در درون باشد و هیچ اتصالی با قالب های شعائر و رفتاری و آیینی نداشته باشد نیست؛ بلکه با آنها در تعامل است؛ بر خلاف برخی معنویت های نوظهور و دروغین که بسته در یک محدوده قلبی درونی هست.
مدیر حوزه های علمیه اضافه کرد: ما در این قسمت، در اسلام عبادات، واجبات، مستحبات و قالب های دعا و زیارت و مناجات داریم که این ها همه جلوه ها و ساحت های تجلی آن حس درونی و معنویت و عواطف معنوی است.
آیت الله اعرافی چهارمین خصوصیت دکترین معنویت اسلامی را ارتباط آن با فقه و منظومه شریعت ارزیابی کرد و اظهار داشت: از این جهت است که معنویت اسلامی شریعت گرا یا شریعت پذیر و در رابطه با شریعت و منظومه های قوانین و مقررات فقهی است و به عبارت دیگر معنویت اسلامی امتداد سبک زندگی و رفتارهای فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد.
وی افزود: معنویت در نگاه اسلامی را یک بسته گسیخته از منظومه حیات اجتماعی و خانوادگی و اقتصادی و سیاسی بشر نمی دانیم؛ بلکه می گوییم این معنویت جان مایه و درون مایه ای است که بر ساحت های دیگر این شخصیت هم اثر می گذارد؛ به عبارت دیگر معنویت اسلامی ضمن اینکه یک ساحت در شاکله شخصیت به شمار می آید، در عین حال این معنویت در ساحت های دیگر هم سایه افکنده است و با آنها هم درگیر می شود و به آنها رنگ می دهد و چهره آنها را تغییر می دهد.
مدیر حوزه های علمیه در توصیف چهره یک انسان معنوی در جامعه اسلامی اظهار داشت: معنویت وی در صلح او و جنگ او، در مسافرت و حذر او، خانه و بیرون خانه او، در نهانخانه قلب و سیمای او، در اعمال جوارحی و درونی و افعال جوارحی او و سبک زندگی و تعاملات او پرتو می افکند؛ این معنویتی جامع و فراگیر است که در منطق اسلامی وجود دارد.
آیت الله اعرافی اضافه کرد: معنویت از این جهت با اخلاق و سبک زندگی و ساحت های مختلف بشر در ارتباط است؛ این معنویت اسلامی است؛ معنویت اسلامی یک پدیده در کنار بقیه معارف اسلام نیست، بلکه به شکلی زنجیره ای را تشکیل می دهد و روح و مغزی می شود که در ابعاد مختلف خویش را نشان می دهد؛ این نظریه را در شخصیت های مختلف اسلامی متجلی می بینیم.
وی مثال زد: امیرالمؤمنین (ع) یک شخصیت معنوی در اوج حس معنوی و عرفانی است؛ اما این حس معنوی و عرفانی امیر المؤمنین (ع) در جنگ و صلح، محراب، خانه، تربیت خانوادگی، امامت و رهبری، زعامت، هدایت، در دستگیری نسبت به خلق و در خلوت نیمه شب او سایه افکنده است. این معنویت جامع و البته بسیار عمیق و دقیق و جذاب اسلامی است.
مدیر حوزه های علمیه یکی از جلوه های بزرگ معنویت اسلامی را زیارت دانست و توضیح داد: زیارت در حقیقت یک نماد بارز، یک پرچم برافراشته برای معنویت اسلامی است؛ زیارت در اسلام مقوله ای است که در آن تنوین همه ابعاد معنویت نهفته است؛ زائر آنگاه که خویش را در آبشار زیارت قرار می دهد و خویش را در سایه سار آن نگاه امام و پیامبر و مزور قرار می دهد و آنگاه که لب به گفتگو با مزور می گشاید وارد یک جهانی نو، جدید، معنوی، عرفانی و نورانی می شود.
آیت الله اعرافی افزود: از این جهت است که زیارت ما، زیارت عرض سلام و تمام نیست؛ بلکه در این عرض سلام، برقراری یک پیوند عمیق و وفیق قلبی با اولیای الهی است؛ در این عرض سلام، عرضه خویشتن بر امام و مزور است؛ بازبینی درون است؛ بازسازی خویشتن است؛ تمرین معارف الهی است؛ این حقیقت ناب زیارت است که در اسلام وجود دارد؛ بخصوص در اندیشه خاندان تجلی پیدا کرده است.
وی دائره المعارف زیارت تشیع را حاوی تمام همه معارف کلامی، اخلاقی، فقهی و اندیشه اسلامی دانست و اظهار داشت: زیارت جامعه، زیارت امین الله و انواع زیارت های دیگر چه جهانی دارد، مانند دعاهای ما است؛ ازاین رو زیارت یک منظومه و مجموعه است که بن مایه آن معنویت اسلامی است که آن چند مشخصه را دارد.
مدیر حوزه های علمیه از تحلیل معنویت و زیارت عبور کرد و درباره گام دوم انقلاب اسلامی اظهار داشت: این بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، بیانیه بلندی است که از چهل سال پیشین انقلاب یک تصویر جامع عرضه می دهد و یک نگاهی بلند به آینده انقلاب اسلامی است، پس از همه گزارش ها و تحلیل های دقیق به سفارش های پایانی می رسد که در آن هفت توصیه، دومین سفارش اخلاق و معنویت می شود؛ همانطور که در بند آخر سبک زندگی آمده است.
آیت الله اعرافی خاطرنشان کرد: اگر کسی این بیانیه را تحلیل کند آن دکترین معنویت اسلامی را با همه خصوصیت هایی که عرض کردم مشاهده می کند که درقسمت معنویت و اخلاق این بیانیه چند نکته قابل توجه است؛ یکی اینکه معنویت و اخلاق با اینکه یک بند در کنار بندهای دیگر است، اما روحی است که بر بقیه هم سایه می افکند.
وی درباره نکته دومی که می توان از بحث معنویت در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی بهره برد اظهار داشت: در سفارش دوم بیانیه گام دوم معنویت سکولار نیست، بلکه معنویت اجتماعی و سیاسی است و سوم اینکه حاکمیت دینی در مقابل این معنویت برایش چند تکلیف تعیین شده است؛ یک حاکمیت اخلاقی، ارزشی و دینی در مقابل معنویت و اخلاق چند وظیفه دارد.
مدیر حوزه های علمیه در تشریح این وظایف اظهار داشت: باور داشته باشد در برابر معنویت و اخلاق وظیفه دارد؛ دولت اسلامی، دولت رفاه و سعادت و پیشرفت و ترقی و علم و دانش و فناوری ها هست، اما فقط این ها نیست؛ دولت فرهنگ، اخلاق، معنویت و حاکمیت ارزش ها هم هست؛ دوم اینکه به این وظیفه آگاه باشد؛ سوم اینکه در مقابل این وظیفه فرهنگی و اخلاقی متعهد باشد، چهارم اینکه در حدودی اقدام کننده و فعال باشد و پنجم اینکه در دایره وسیع تری بسترساز، زمینه ساز برای ظهور و بروز ارزش های اخلاقی و معنوی باشد و فضا را برای فعالیت مردمی در این حوزه فراهم آورد و سیاستگذار و تدبیرکننده یک حرکت معنوی و اخلاقی باشد؛ و البته دائم به ارزش های جدید و شیوه های جذاب توجه کند.
آیت الله اعرافی در بیان نکته دیگری درباره معنویت که می توان از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی برداشت کرد اظهار نمود: انقلاب اسلامی یک دکترینی در معنویت و اخلاق آورده است که در نقطه مقابل اخلاق ستیزی فرهنگ های استکباری غربی است که باید به آن هم به صورت کامل توجه کرد. امیدواریم این نشست بتواند در این راه یار و همراه نسل جوان و جامعه ما باشد.
منبع: atreharam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب