آیت الله اراكی:
فقه اسلام را اگر خوب عرضه نماییم اهل انصاف در مقابل آن زانو می زنند
به گزارش عطر حرم استاد حوزه اظهار داشت: ما گنجینه بزرگی به نام فقه اسلام داریم كه اگر خوب استنباط، عرضه و تبیین و علمی و روشن مطرح نماییم، در این صورت عالمان و اهل انصاف در مقابل آن زانو خواهند زد.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، آیت الله محسن اراكی، استاد سطح عالی و خارج حوزه علمیه، در درس خارج فقه سیاست خود كه به صورت لایو آپارات برگزار شد، اظهار داشت: نظام دموكراسی در ارتباط با قوه قضائیه با بن بست عجیبی روبروست؛ چونكه قوه قضائیه برترین قوا در هر نظامی است كه بالاترین مرجعیت را دارد و همه مردم هم نیازمند این مرجعیت قضایی هستند.
وی با طرح این سؤال كه در نظام دموكراسی، انتخاب رئیس قوه قضائیه چگونه باید انتخاب شود؟ چونكه فلسفه قوه قضائیه متقوم به علم و عدل است و قاضی و رئیس این قوه باید این دو خصوصیت را داشته باشد خاطرنشان كرد: اگر قاضی عالم نباشد چگونه می تواند حكم به عدل كند و اگر علم به عدل داشته باشد، ولی به آن عمل نكند، یعنی عادلانه قضاوت نكند، باز هم قضاوت او قضاوت نخواهد بود و البته در اینجا این سؤال هم مطرح است كه قاضی را چه كسی باید انتخاب كند؟
اراكی بیان نمود: كسانی كه می گویند مردم باید رئیس قوه قضائیه و قضات را انتخاب كنند، این درست نیست چونكه عامه مردم تحت تأثیر محورهای قدرت و ثروت و رسانه ها هستند و اساساً توان علمی برای احراز صلاحیت علم و عدل برای قاضی ندارند؛ مردم تلاش می كنند كسانی انتخاب كنند كه همفكر قوه مجریه و مقننه و... باشد و نه عادل، بنابراین انتخاب مردم نمی تواند در خیلی از موارد درست باشد. اگر انتخاب قاضی بر عهده مجلس و مجریه باشد كه البته در نظامات دموكراسی دنیا این مساله وجود دارد، وضع بدتر است، چونكه قاضی می خواهد تخلفات قوای مجریه و مقننه را بررسی كند، ولی چگونه امكان دارد كه وقتی این دو قوه بخواهند رئیس قوه را انتخاب كنند، او بتواند تخلفات قوا را بررسی كند.
استاد حوزه علمیه اظهار نمود: قوه قضائیه، قوه برتر است و بناست حكمش حتی بر عامه مردم و قوای دیگر نافذ باشد؛ یعنی اگر قاضی حكمی كرده و این حكم برای طرفین تخاصم، اجبار آور نباشد، قضاوتی شكل نگرفته و نافذ نیست؛ قضاوت متقوم به فصل خصومت است و هر دو طرف باید نتیجه داوری را بپذیرند.
اصول متمایزكننده قضاوت اسلامی از غیر اسلامی
وی با اشاره به اینكه در نظام سیاسی اسلام چند اصل وجود دارد كه سبب تمایز با نظام دموكراسی می شود، اضافه كرد: در اسلام، قضاوت، حق ذاتی خداوند است؛ «وَاللَّهُ یَقْضِی بِالْحَقِّ وَالَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا یَقْضُونَ بِشَیْءٍ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ؛ و خداست كه به حق داوری می كند و كسانی را كه در مقابل او می خوانند [عاجزند و] به چیزی داوری نمی كنند در حقیقت خداست كه خود شنوای بیناست(غافر/۲۰).
استاد سطح عالی حوزه با اشاره به اینكه طبق منطق قرآن، خدا احكم الحاكمین است و او حق دارد بالاترین مرجع قضایی باشد، اظهار نمود: علم و عدل برای خدا ذاتی است، پس حق این كار را هم دارد؛ ازاین رو خداوند كسانی را انتخاب می كند كه هم علم و عدل داشته و هم ضمانت اجرای عدل را داشته باشند؛ خدا انبیاء و ائمه(ع) را انتخاب فرموده كه واجد این دو خصوصیت هستند. قرآن فرموده است: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...» و «اللَّهُ الَّذِی أَنْزَلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ وَالْمِیزَانَ...».
وی با اشاره به اینكه قرآن به كتاب و میزان اصرار دارد و این اصرار حتی در فرمایش شریف پیامبر یعنی «انی تارك فیكم الثقلین كتاب الله و عترتی» هم وجود دارد، اظهار نمود: كتاب الله در كنار میزان نام برده شده است؛ در نظام سیاسی اسلام، از نظر منطقی برای عادلانه و عالمانه بودن قضاوت، تضمین وجود دارد، چونكه انبیاء و ائمه هم علم و هم عدل دارند.
اراكی بیان نمود: در دوره غیبت كبری كه حكومت های اضطراری تشكیل می شود، فقیه باید علم به عدل داشته و عادل باشد و تضمین عدل هم كه همان ملكه راسخه عدل است، داشته باشد.
استاد سطح عالی حوزه با اشاره به ضمانت خداوند برای اجرای عدل از جانب منتخبان خود برای مردم بیان نمود: خداوند بالاترین ناظر است و فرموده كه ما با قدرت، اعمال نظارت می كنیم؛ در مورد پیامبر كه حبیب خدا و زبده و عصاره عالم آفرینش است، در آیات ۴۴ تا ۴۶ سوره حاقه فرموده است كه«وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ ﴿۴۴﴾؛ لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْیَمِینِ ﴿۴۵﴾؛ ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِینَ؛ یعنی اگر او یك سر سوزن از فرمان ما تخلف كند رگ قلبش را پاره می كردیم.
اراكی افزود: در آیات سوره مباركه انعام هم سلسله حكومت انبیاء بیان شده و فرموده است كه «وَفَوْقَ كُلِّ ذِی عِلْمٍ عَلِیمٌ» فرموده كه ما به نوح و ابراهیم و ذریه ابراهیم(ع) حكومت بخشیدیم و تهدید فرموده كه اگر آنان شرك بورزند و ذره ای از اطاعت خدا بیرون بروند، همه نیكی آنان حبط شده و به آنان هرچه داده ایم، گرفته می شود.
قاطعیت نظام قضایی اسلام
استاد سطح عالی حوزه علمیه اظهار نمود: چنین قاطعیتی در نظام سیاسی اسلام در نظام قضا وجود دارد، چونكه قاضی برتر، خداست و قاضیانی انتخاب می كند كه علم و عدل آنان تضمین شده و ضمانت شده است، بنابراین سیستم قضایی اسلام در فرایندی كاملاً منطقی شكل می گیرد و مانند نظام دموكراسی دارای بن بست نیست.
اراكی بیان نمود: غیر از این سیستم اسلامی، هیچ راه دیگری برای ضمانت علم و عدل در قوه قضائیه وجود ندارد، بنابراین خدا در مقابل نظام دموكراسی كه نمی تواند سیستم منطقی و توجیه پذیر عرضه نماید، سیستم قضائی عرضه كرده كه كاملاً منطقی است.
وی با اشاره به اینكه اگر همین فقه ما امروز به خوبی برای فقها تبیین شود، آنان در مقابل ما حرفی برای گفتن ندارند، اضافه كرد: بنده مدتی كه در لندن بودم؛ دو گروه به بنده رجوع كردند كه در مورد اختلافشان، قضاوت نماییم آن هم در مساله ای بسیار پیچیده؛ بنده پس از دو سال كه بررسی كردم حكمی را صادر كردم؛ یكی از این دوطرف حكم بنده را نپذیرفت و به دادگاه عالی انگلیس مراجعه نمود تا اینكه حكم نهایی آن دادگاه مصادف با حضور بنده در قم شد، ولی دوبار مرا فراخواندند كه در مورد این حكم توضیح بدهم و مبانی آنرا بیان كنم.
وی اضافه كرد: پس از چندسال كه قضات آن دادگاه روی این پرونده كار كردند، به همان حكمی رسیدند كه ما رسیدیم و وقتی بنده هم مبانی فقهی خودمان را برای حكمی كه داده بودم، گفتم و آنها در مقابل حكم فقه ما حرفی برای گفتن نداشتند.
اراكی خاطرنشان كرد: ما گنجینه بزرگی به نام فقه اسلام داریم كه اگر خوب استنباط، عرضه و تبیین و علمی و روشن مطرح نماییم، در این صورت عالمان و اهل انصاف در مقابل آن زانو خواهند زد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب