عضو هیات علمی پژوهشكده گردشگری جهاد دانشگاهی عنوان كرد
رعایت اخلاق كسب و كار ضامن رونق اقتصاد زیارت
به گزارش عطر حرم خراسان رضوی عضو هیات علمی پژوهشكده گردشگری جهاد دانشگاهی اظهار داشت: زمانی كه در مورد فساد اقتصادی و عدم رعایت اخلاق در كسب وكار صحبت می نماییم با دو بعد عدم رفتارهای درست اقتصادی و تصور افراد از فساد رو به رو هستیم.
سعید خدیوی با حضور در تحریریه ایسنا و در گفتگو با خبرنگار این خبرگزاری با بیان این مطلب اظهار نمود: اول باید این نکته را روشن کرد که در مورد مساله فساد اقتصادی و عدم رعایت اخلاق در کسب و کار با دو بعد روبه رو هستیم که یکی از دو بعد این است که از فساد و یا عدم رفتارهای درست اقتصادی صحبت می نماییم و منظورمان در حقیقت مقدار کم فروشی، گران فروشی، دزدی و تبانی بوده که رخ داده است.
وی ادامه داد: بحث دیگر اما تصور افراد از فساد موجود است، در واقع افراد گران فروشی را تصور می کنند که اصلا اتفاق نیفتاده باشد، اما بر خلاف تصور آنچه که اهمیت شاخصهای فساد بر روی آن تمرکز دارند، ادراک فساد در فضای کسب و کار و ایجاد اعتماد و سرمایه اجتماعی اهمیت بیشتری از خود واقعیت فساد دارد و به مراتب تاثیرگذارتر است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی افزود: با عنایت به نکته های گفته شده اگر بخواهیم در مورد مشهد صحبت نماییم، باید بگوییم که متاسفانه مشهد از گذشته با ایماج های منفی روبه رو بوده که بخشی از آنها ناشی از ساختار شکل گیری شهر مشهد بوده است، که جمعیت این شهر از یک طرف از مهاجران بوده و از سوی دیگر عمده مشتریان این شهر هم در طول تاریخ فصلی و مقطعی بوده اند؛ این موارد گفته شده هم در انجام فساد و هم در ادراک فساد افراد در شهر مشهد اثرگذار بوده است.
خدیوی تشریح کرد: در سال ۹۴ تحقیقاتی در مورد سه گروه تاکسی رانان، هتل داران و فروشندگان که زنجیره خدمات گردشگری در اطراف حرم را تحت تأثیر قرار می دهند، انجام شد و در مورد کم فروشی، تبانی، غش در معامله، گران فروشی و رشوه سوالاتی مطرح شده بود و مردم در پاسخ «حمل ونقل» را در بدترین وضعیت تصویر کرده بودند.
وی عنوان کرد: در آن سال رانندگان تاکسی ها بین سه گروه گفته شده بدترین تصویر را از خود برجای گذاشته بودند و گفته شده بود که رانندگان تاکسی بیشترین اجحاف را در حق مسافران داشته اند، البته اگر امروز باردیگر این پژوهش صورت گیرد، تأثیر تاکسی ها حتما کم تر شده که این امر به واسطه رونق پیدا کردن تاکسی های اینترنتی در کشور است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی اظهار داشت: در سال های گذشته به این علت که ساختار اقتصادی، شفاف نبود و در این صنف هرکس قیمت گذاری خویش را داشته، تصور افراد از فساد در تاکسی رانی بیشتر بوده است. اما هم اکنون ساختار و تکنولوژی به سمتی رفته است که شفافیت به وجود آمده، افراد می توانند خود دست به انتخاب بزنند و به همین واسطه تصورشان از فساد کمتر شده است.
فناوری سبب شده است که ادراک فساد در حوزه حمل و نقل کاهش پیدا کند
خدیوی افزود: به بیان دقیق تر فناوری از دو جنبه سبب خواهد شد که ادراک فساد کاهش پیدا کند، جنبه اول این است که امکان گران فروشی یا کم فروشی با حضور تاکسی های اینترنتی کاهش پیدا کرده است و تاکسی رانان مجبور به تغییر رفتار خود شده اند، از سوی دیگر با شفاف شدن قیمت ها و مسیرها در تاکسی های اینترنتی تصور و ادراک مردم هم از فساد و بد اخلاقی در این عرصه کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: در پنج سال قبل همانطور که گفته شد بیشترین نارضایتی مردم از میزبانی در حوزه حمل و نقل بوده است و هم اکنون با حضور بعضی از تاکسی های اینترنتی که قیمت هایشان به صورت شفاف اعلام میشود نارضایتی زائرین و ادراک فساد هم در این عرصه کاهش پیدا کرده است؛ چونکه امکان دارد در اصل گران فروشی و فسادی وجود نداشته و تنها به دلیل ادراک فساد مردم باشد.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تصریح کرد: در این بخش اما رفتار اصولی تاکسی رانان هم اهمیت دارد، شاید برخی بگویند که ما درست و اصولی رفتار می نماییم، اما مهم این است که تمام افراد حاضر اصول را رعایت نمایند، برای مثال امکان دارد ۸۰ درصد درست رفتار کنند و تنها ۲۰ درصد خلاف کنند و اصول ها را زیر پا گذارند، اما متاسفانه همیشه این ۲۰ درصد بیشتر به چشم می آیند. همیشه خاطرات از فساد، بد اخلاقی و نارضایتی بیشتر نقل می شود؛ همین مهم اهمیت خودکنترلی و خود انتقادی درون تمامی اصناف از دستفروشان تا پزشکان را بیشتر از پیش نمایان می کند.
دغدغه بین المللی در حوزه گردشگری مذهبی بیشتر بر روی تقاضاکنندگان است
خدیوی ابراز کرد: برگردیم به مبحث زیارت، یکی از بحث هایی که در ادبیات داخلی و خارجی حول گردشگری مذهبی مطرح می شود، مدیریت و کنترل رفتارهای اقتصادی است؛ در ادبیات بین المللی هم بیشتر رفتار مسافران و زائرین مانند عدم رعایت اخلاقیات، گردشگری ناپایدار، تخریب محیط زیست و میراث فرهنگی دغدغه است، پس می توان گفت دغدغه بین المللی در حوزه گردشگری مذهبی بیشتر بر روی تقاضاکنندگان است تا عرضه کنندگان؛ چونکه به نظر می آید در سطح بین المللی در رفتارهای عرضه کنندگان خدمات گردشگری مشکلات زیادی نباید وجود داشته باشد.
وی عنوان کرد: حال سوال اینجاست که چرا در ایران دغدغه اصلی ما امروز بیشتر از جانب رفتارهای اقتصادی و اخلاقی عرضه کنندگان است؟ به بیان دقیق تر چرا در ایران برخلاف کشورهای پیشرفته حوزه گردشگری مذهبی بیشتر نگرانی از جانب رفتارهای غیر اصولی و غیر اخلاقی عرضه کنندگان خدمات گردشگری است؟
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی اضافه کرد: نکته ای که باید به آن اشاره نمود این است که رفتارهای ما در دو بخش با محدودیت روبه رو می شوند، که یکی از آنها منابع محدود و دیگری عقلانیت است؛ به این مفهوم که ما طبق یک دوراندیشی رفتارهایی را از خود نشان می دهیم که این رفتارها می تواند شامل رفتارهای اقتصادی، اجتماعی و دیگر رفتارها شود، این دوراندیشی که از آن صحبت به میان آمد سبب می شود افراد بتوانند رفتارهایشان را کنترل کنند.
خدیوی بیان نمود: در علم اقتصاد با مفهوم «عقلانیت ابزاری» روبه رو هستیم، در غرب این عقلانیت ابزاری جایگاه بسیار قوی دارد و به این مفهوم است که دوراندیشی آنها بیشتر است و افق نگاه بلندتری دارند. اخلاق هم از همین دوراندیشی ها به وجود آمده و در همین مسیر رشد کرده است، به این مفهوم که افراد به این جمع بندی رسیده اند که دروغ نگویند؛ چونکه این کار سبب می شود در بلندمدت همه ضرر کنند.
وی افزود: اینکه امروز می بینیم کشورهای غربی رفتارهایشان اخلاقی تر است و با فساد و دزدی کمتری روبه رو هستند، به این علت نیست که فرهنگ متفاوتی دارند؛ نکته اینجاست ساکنین کشورهای پیشرفته تر و با ثبات تر، دوراندیشی بیشتری دارند و بیشتر تامل می کنند.
ترس عقلانیت ابزاری را زیر سوال برده و سبب تصمیم های بی درنگ می شود
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تصریح کرد: امروزه در اقتصاد رفتاری همینطور مفهومی وجود دارد به نام تفکر کُند و تفکر تُند یا تفکر بی درنگ و تفکر با درنگ، برای مثال در رانندگی از تفکر سریع و در یک محاسبه ریاضی از تفکر کُند استفاده می نماییم، اما یکی مهمترین مواردی که سبب شده تفکر افراد تُند باشد و بی درنگ تصمیم گیری کنند، ترس است؛ ترس حدودا عقلانیت ابزاری که در اقتصاد به آن اعتقاد داریم زیر سوال برده و زمانی که افراد می ترسند عقلانیت خویش را کنار می گذارند.
خدیوی افزود: ترس در گذشته به نحو مطلوب پاسخگو بوده است، نیاکان ما به علت احتیاط و ترس زنده مانده اند، اما در زندگی مدرن دیگر این مورد جوابگو نیست؛ حال چه می شود که ما در جامعه تا این حد غیراخلاقی رفتار می کنیم؟ ترس و نگرانی در جامعه ما بسیار زیاد شده که یک بخش آن مربوط به شرایط تورمی و نگرانی از آینده است، این فضای اقتصاد تورمی سبب می شود ما عقلانیت ابزاری یا همان تفکر کُند را در بیشتر مواقع از دست بدهیم.
وی اظهار داشت: افراد به علت همین ترس ها اغلب اوقات تلاش می کنند بیشترین سود را در لحظه حال برای خود در نظر گیرند، در این شرایط ما نمی توانیم مانند ساکنان غرب امیدوار باشیم به اینکه افراد با یک دوراندیشی عقلایی رفتار کنند؛ چونکه همیشه ترس از آینده با مردم همراه خواهد بود و دوراندیشی را از آنها دور کرده و این فرآیند ترس است که رفتارهای عقلایی و اقتصادی در جامعه ما را گرفتار خدشه می کند.
ساختار اقتصادی حال حاضر کشور اجازه دوراندیشی به افراد را نمی دهد
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی با بیان این مطلب که کسب و کارها در گذشته با سنت و دستوراتی همراه بوده اند و از همین جنبه کارکرد داشته اند، اظهار نمود: امروزه می بینیم در دوران مدرن هم در غرب گویا به همان دستورات عمل می شود، در حقیقت مشاهده می نماییم که یک غربی مادی گرا از یک ایرانی معنوی گرا سفارش های سنتی و اخلاقی اسلام را بیشتر رعایت می کند که به نظر می آید عامل اصلی در همان تفکر کُند و دور اندیشانه است؛ چونکه آن غربی با یک دوراندیشی به همه چیز نگاه می کند و این دوراندیشی سبب می شود که حداقل در یک سطح بتواند نتایج را دقیق تر تجزیه و تحلیل کند، اما ساختار اقتصادی حال حاضر کشور ما اجازه نمی دهد که دوراندیشی وجود داشته باشد.
خدیوی اضافه کرد: به بیان دقیق تر نظام اخلاقی مبتنی بر رویکرد نتیجه گرایانه و لذت جویانه مستلزم توجه به آینده و در نظر گرفتن هزینه و فایده رفتارها بوده و از این جهت نیازمند الگوی عقلانیت ابزاری و تفکر با درنگ است، اگر این شرایط فراهم نشود بطور قطع نتیجه مناسبی به دست نخواهد آمد؛ ازاین رو اوضاع و ساختار اقتصادی ما چون نامتعادل است و ترس از آینده و نااطمینانی همواره وجود دارد، بنابراین بهترین سفارش ای که می توان کرد این است که حداقل در حوزه کسب و کار به الگوی وظیفه گرایانه و سنت های اخلاقی و دینی که نوعی حکمت و دوراندیشی در آن مستتر است، پایبند باشیم.
وی افزود: این یعنی اینکه در کسب و کار توکل کرده و به حق خود قانع باشیم، این بطور قطع همان رفتار عقلانی است که اگر ترس نمی داشتم، انجام می دادم و این مهمترین نکته است که تفاوت رفتارهای اقتصادی را در ایران و بقیه کشورها توجیه می کند.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مدعی شد: زیارت یکی از کسب و کارهایی است که پتانسیل عدم دوراندیشی در آن بسیار زیاد است؛ چونکه مشتری ما دائمی و محلی نیست، بلکه یک مشتری گذری است و این فضا ظرفیت سو استفاده و عدم دوراندیشی را فراهم می آورد.
خدیوی تصریح کرد: متاسفانه بنابراین است که هم اکنون بیشتر از ۴۰ درصد مجتمع های تجاری اطراف حرم خالی است؛ چونکه زائرین به تجربه دریافته اند و این قصه به کرات تعریف شده که از دور و اطراف حرم خرید نکنید، اجناس بی کیفیت است و با قیمت بالا؛ باآنکه امکان دارد ۹۰ درصد فروشندگان درستکار باشند، اما همانگونه که گفتم آن ۱۰ درصد بازار را خراب خواهند کرد.
وی با اشاره به اینکه اطراف حرم که در ۵۰ سال قبل میزبان مجتمع های تجاری تراکم بالایی است و یکی از علل سفر خیلی از افراد به مشهد علاوه بر زیارت خرید مایحتاج و کالا بوده است، اظهار داشت: امروزه با رکود اقتصادی عجیبی مواجه هستیم و بر مبنای آمار دقیق بیشتر از ۴۰ درصد مغازه های مجتمع های تجاری اطراف حرم خالی و بلااستفاده است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ابراز کرد: ازاین رو سفارش ای که از ادیان به ما رسیده می تواند به معیشت اقتصادی مردم کمک نماید. عقلانیت اقتصادی هزینه فایده یک رفتار را برای ما تحلیل می کند و بعد از آن ما درست تصمیم می گیریم، وقتی ترس غالب شود، دیگر نمی توانیم با درنگ و درست تصمیم بگیریم و این تصمیم گیری عموما در دراز مدت به ضرر ماست. ازاین رو تفکر دینی مجموعه ای از حکمت ها بوده که در گذشته جمع شده است، این حکمت ها بعنوان مثال می گوید گران نفروشید یا کمفروشی نکنید، توجه به آنها سبب می شود که ما درست تر و اقتصادی تر تصمیم بگیریم.
خدیوی افزود: برای مثال، امروزه در بازار ما با دو گروه فروشنده مواجه هستیم، فروشندگانی که البته خیلی تعدادشان کم است اما جنس خریده شده را با یک درصد مشخص افزایش بر روی قیمت خرید فارغ از اوضاع تورمی می فروشند و در مقابل فروشندگانی که هر روز اجناسشان را همراه با تورم و حتی بدون منطق می افزایند که عموما به علت ترس از عدم امکان جایگزینی کالا است، به نظر شما فروشنده موفق در این شرایط رکود تورمی کدام یکی است؟
وی عنوان کرد: در ادبیات مالی و حسابداری یک مفهوم ساده وجود دارد با عنوان «هزینه انبار داری» که یکی از مهمترین اجزاء هزینه است، یعنی تولید کنندگان و فروشندگان بیشترین سودشان از سرعت پر و خالی شدن انبارهایشان و بیشترین هزینه شان در پر شدن انبارهایشان است؛ تحفیف های عجیب برندهای معروف عموماً بنابراین است، حال فروشنده ای که هر روز به قیمت بالاتر و به هزینه از دست دادن مشتریانش اجناسش را قیمت گذاری می کند بطور قطع در دراز مدت ضرر خواهد کرد، چون در حقیقت به یک انباردار بزرگ و بدون درآمد تبدیل گشته است؛ اما فروشنده زیرک که بر مبنای سفارش های اخلاقی جنس را با سود معقول می فروشد، بر فرض اگر فردا قیمت جنس دو برابر هم شد تعداد کمتری از آن کالا را خواهد آورد، اما ثمره آن رونق کسب و کار و کسب درآمد است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی افزود: بنابراین به این دستورالعمل ها باید توجه کرد؛ چونکه حداقل در کوتاه مدت نمی توان امیدوار بود در شرایط اقتصادی ایران بر اساس اخلاق نتیجه گرایانه که مبتنی بر «عقلانیت اقتصادی» است، نتایج مثبتی از فعالیتهای اقتصادی را ببینیم؛ بنابراین آن نظام اخلاقی که در اینجا کاربرد دارد «وظیفه گرایانه» باشد.
باید در جامعه امروزی ایران به اخلاق وظیفه گرایانه توجه کرد
خدیوی اظهار نمود: در کشور ما به علت عدم ثبات اقتصادی و ترس ناشی از آن نمی توانیم رفتاری داشته باشیم که زندگی مادی مان به درستی پیش رود، بنابراین زندگی ما گرفتار چالش می شود؛ پس بهتر است برای ما که در این شرایط زندگی می نماییم به جای توجه به اخلاق نتیجه گرایانه به اخلاق وظیفه گرایانه و سفارش های سنت روی آوریم.
وی بیان نمود: اخلاق دینی یکی از انواع اخلاق وظیفه گرایانه است، در یک نگاه حداقلی اگر در کشورهای پیشرفته می گویند اخلاق رعایت می شود در حقیقت همان تفکر با درنگ است که استفاده می شود، اما در ایران که این امر رعایت نمی گردد در واقع مردم مقصر نیستند، بلکه این ساختار اقتصادی می باشد که این عامل را به وجود آورده. از طرفی دین و مذهب هم کم رنگ شده و به جای وظیفه گرایی به سمت نتیجه گرایی لذت گرایانه حرکت شده است، اما چون ساختار اقتصادی سبب شده است که ترس از آینده بر همه شئون زندگی ما حاکم شود به نظر می آید رفتارها خیلی غیراخلاقی و غیرعقلانی است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی افزود: در حالیکه در گذشته نهاد مذهب به کنترل رفتار آدم ها کمک می کرده، از همین رو حوزه علمیه بیشتر در کنار بازارها بوده و خیلی از بازاریان درس مکاسب هم می خواندند، ارتباط این دو نهاد باهم و نظام ارزشی شکل گرفته ناشی از این رفتار سبب می شد رفتارها به سمتی حرکت نماید که اصولا پایدارتر باشد.
خدیوی تصریح کرد: در نهایت برای رفع همه این معضل ها می توان این گونه ادعا کرد که بهترین کار این است که به انسان دیگری در هر مقام و موقعیت به چشم هدف نگاه شود، این مهم هم امروزه در مکاتب مادی گرایانه مورد توجه است هم ادیان به آن اشاره کرده اند، بنابراین اگر فروشنده ها به مشتری به چشم هدف نگاه کنند و دیدشان به افراد نگاه خدمت رسانی باشد، رفتارها تغییر خواهد یافت.
وی ادامه داد: ما باید به این نتیحه برسیم که انسان ها وسیله نیستند که ما را به یک نقطه برسانند، مشتری وسیله پر کردن جیب من نیست، بلکه آنان هدف هستند من فروشنده و عرضه دهنده خدمات اینجا هستم و به این دنیا آمده ام که به این آدمی که امروز برای نیازش به من رجوع کرده است، خدمت کنم. اگر این نگاه جایگزین شود این امر به زندگی افراد معنا خواهد داد و علاوه بر این فشارهایی که در زندگی وجود دارد تحملش آسان تر و در نهایت سبب رونق کسب و کار آن فرد هم خواهد شد.
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب