یادداشتی از حسینعلی رمضانی؛
كربلا نماد غیرت و حمیت است، عباس غیرت الله
به گزارش عطر حرم، كربلا نماد غیرت و حمیت است. غیرت عباس(ع) نشان می دهد كه با صفت شجاعت كه برآمده از قوت نفس است باید از حریم اهل بیت(ع) دفاع كرد.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، حسینعلی رمضانی پژوهشگر در عرصه علوم انسانی اسلامی و مدرس دانشگاه به مناسبت تاسوعای حسینی روز بزرگداشت مقام و عظمت حضرت عباس(ع) در یادداشتی با عنوان كربلا و واكاوی مفهوم غیرت و حَرَم به بررسی غیرت حضرت عباس(ع) در پاسداری از حرم آل الله پرداخته است: قلب، حرم خداست و اغیار را در این حرم راهی نیست. واژه حرم از ریشه «ح ر م» (به معنای ممنوع بودن)، گاهی به معنای اهل و عیال یك شخص یا محل اقامت شان است كه آنها را از تعرّض دیگران حفظ می نماید.(لسان العرب، ذیل واژه «حرم»، ج۲، ص: ۱۴۳) امام صادق (ع) فرمودند: القَلبُ حرَمُ اللهِ، فَلا تُسكِن حَرَمَ اللهِ غَیرَ اللهِ؛ دل، حرم خداست، پس در حرم خدا غیر خدا را ساكن مكن(جامع الأخبار، ص: 185). حرم؛ مكانی است كه تا فرد مُحرِم نشود، نمی تواند مَحرَم اهل حرم شده و حرام است كه وارد حریم شود. قلب هم مقدس است و اغیار و نامحرمان نباید در آن عبور و مرور كرده و یا خدایی ناكرده سكنی گزینند. پس، در این حریم مقدس و حرم متعالی، هوس، كینه، بت، شرك، جاذبه های دنیوی و وسوسه های شیطانی، نباید جایی داشته باشد. در این رابطه حضرت رسول(ص) فرمودند: خداوند در روی زمین، ظرف هایی دارد كه عبارت است از این دل ها و بهترین این ظرف ها نزد خداوند، دلی است كه نسبت به برادران نازك تر و از گناهان پاك تر و در راه خدا استوارتر باشد(میزان الحكمه، حدیث: 16913). عالم و نظام هستی؛ عالم بده – بستان است. هرگاه حرم الهی مانع ورود اغیار شده و دل صیقل داده شود، باید منتظر ظهور نور حقیقت در آن بود و چنانچه این دل آلوده شود، معارف ناب الهی در آن وارد نمی شود و اگر تیره و تار باشد، نور حقیقت در آن نمی تابد. همنشین دل باید خدا باشد ولاغیر. حضرت علی (ع) می فرمایند: «ذاكرُ اللهِ سبحانَه مُجالسُهُ» كسی كه به یاد خدا باشد همنشین خدا است(تصنیف غررالحكم و دررالكلم، حدیث: 3651). قلب؛ امانت الهی است و باید سالم به اهلش برگردانده شود. كه إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَی أَهْلِهَا... (سوره نساء/ آیه 58) و انسان در مقابل آنچه بدو به رسم امانت واگذار می شود غیور است و غیرت دارد. علمای اخلاق هم غیرت را چنین تعریف كرده اند، غیرت و حمیت، یعنی تلاش در نگهداری آنچه كه حفظش ضروری می باشد، این صفت در چارچوب مطلوبش از شجاعت، بزرگمنشی و قوت نفس انسان سرچشمه میگیرد و یكی از ملكه های نفسانی انسان و سبب مردانگی است و مرد بی غیرت از زمره مردان خارج است.(جامع السعادات، ج1، ص 226) غیرت یكی از كمالات انسانی است كه دست پرتوان آفرینش، اسباب آنرا در وجود آدمی تعبیه كرده است. غیرتورزی در حد عالی آن، لازمه انسانیت آدمیان مخصوصاً مؤمنان پرهیزكار است. امیر مومنان علی (ع) در این رابطه فرمودند: اِنَّ اللهَ یَغارُ لِلْمؤمِنِ فَلْیَغَرْ، مَنْ لا یَغارُ فَاِنَّهُ مَنْكُوسُ الْقَلْبِ(بحارالانوار، ج 79، ص: 115). خداوند برای مؤمن، غیرت میورزد، پس او هم باید غیرت آورد. هر كس غیرت نورزد، دلش وارونه است. دین خدا هم ناموس خداست و خدا نسبت به ناموس خود غیور است. تعیین حدود شرعی و بیان احكام، نشان از حریم ها دارد. امر حرام، امری است كه ورود به آن جایز نیست و خداوند انسان را نسبت به آن منع كرده است. وجود غیرت در جامعه انسانی تا آنجا ضروری و حیاتی می باشد كه شارع مقدس اسلام در تشریع احكام هم به آن عنایت داشته است. رسول خدا (ص) فرمود: اَلا وَ اِنَّ اللهَ حَرَّمَ الْحَرامَ وَ حَدَّ الحُدودَ وَ ما اَحَدٌ اَغْیَرَ مِنَ اللهِ وَ مِنْ غَیْرَتِهِ حَرَّمَ الْفواحِشَ(بحارالانوار، ج 73، ص: 332). آگاه باشید كه خداوند، محرمات را حرام و حدود را وضع كرد و هیچ كس غیورتر از خدا نیست كه از روی غیرت، زشتی ها را حرام كرده است. بر همین اساس، خدا به هر غیرتمندی نظر لطف و مرحمت دارد. امام صادق (ع) فرمود: اِنَّ اللهَ غَیوُرٌ یُحِبُّ كُلَّ غَیورٍ(فروع كافی، ج 5، ص: 535). خداوند، غیور است و هر غیرتمندی را دوست دارد. غیرت در لغت به معنای آن است كه؛ طبیعت انسان از مشاركت غیر در امر مورد علاقه اش نفرت داشته باشد(مجمع البحرین، ج 2، ص: 346). این واكنش طبیعی، نسبت به دخالت های نابجا و ناروای دیگران، گاهی با تعبیر «حمیت» هم می آید، كه در اصل از مادّه «حمی» به معنای حرارتی است كه از آتش یا خورشید یا بدن انسان پدید میآید و گاهی تحت عنوان تعصّب و تغیّر می آید و غیرتمند كسی است كه نگهدار عصمت و آبرو و شرف و عزّت است(فرهنگ معین، ص: 2461). در قوای اربعه انسانی قوه غضبیه كه در ذیل قوه عاقله و عادله حد شرعی خورده و از افراط و تفریط عبور كرده و به نقطه اعتدال رسیده باشد، شجاع می شود؛ بدین سبب غیرت از شجاعت نشأت می گیرد. حضرت علی(ع) میفرماید: ثَمَرَةُ الشَّجاعةِ الغیرة(غررالحكم، ج 1، ص: 259) میوه‌ی شجاعت غیرت است. مرحوم نراقی (ره) هم درباره ریشه غیرت می گوید: این صفت از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس، سرچشمه می گیرد (جامع السعادات، ج 1، ص: 265). ناموس و غیرت دو مفهومی است كه در نظام معرفتی اسلام تعریف می شود و حرم محل مقدس و امنی است كه ناموس در آنجا قرار می گیرد. مفهوم غیرت حدّ تند و تیزی است كه از حركت قلب شروع و رگ غیرت و گرمایی شدید از گردش خون در بدن انسان حاصل شده، كه در مقابل تعرّض نامحرمان به حریم مقدس فرد، بر انسان غالب می شود. این غیرت باید در نسبت به امانتی چون قلب چند برابر باشد. انسان غیور نسبت به حرم مقدس و أمن قلب خود كه عرش الرحمن است، در مقابل هر نوع غیری با شجاعت برخورد می كند. حال بیایید دو مفهوم "غیرت و حرم" را در واقعه كربلا مورد فحص و بررسی قرار دهیم. آیا می توان كربلا را قلب زمین نامید؟ كربلا هم حرمی است كه آل الله در آن قرار گرفتند و همچون قلب انسان در نظام تكوین، نباید جایی را برای غیر خدا در كربلا باز كرد. در این بین سفارش شده كه حرم را حریمی است و باید از ورود نامحرمان به آن حریم جلوگیری نمود. فردی غیور چون قمر بنی هاشم (ع) باید باشد تا از حریم ناموس آل الله دفاع كند. غیرت عباس(ع) نشان می دهد كه با صفت شجاعت كه برآمده از قوت نفس است باید از حریم اهل بیت(ع) دفاع كرد. قیام اباعبدالله(ع) برای نصرت دین خدا و حفظ ناموس او بوده است. ولایت امام حسین (ع) در امتداد حفظ و صیانت از ناموس خدا بود و ولایت محوری عباس(ع) باعث ظهور و بروز صفات حسنهای چون، وفا و غیرت در صحرای كربلا شد. كربلا نماد غیرت و حمیت است. قلبِ كربلا، این تپش و توزیع خون غیرت را در سیر مكان و زمان تا بی نهایت در اندام هستی جاری می كند و این حرارت هیچ گاه رو به سردی میل نخواهد یافت كه قال رسول الله (ص): إنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةٌ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَنْ تَبْرُدَ أَبَداً(مستدرك الوسائل، ج 10، ص: 318). حال باید كمی به جامعه اسلامی خود نظر نماییم. چه بر سر این جامعه آمده كه دیگر مفاهیمی فطری همچون حرم و غیرت كه اوج آن در واقعه كربلا بروز و نمود داشته در نزد مردان ما كم رنگ شده است؟ وقتی ناموس انسان بیپروا پا را از حریم و حرم عفّت فراتر نهد و رگ غیرت مردان كشورم آرام آرام خشكیده شود و گرمای غیرت و حمیت جای خودرا به سرمای بیغیرتی و نامردی دهد، باید فاتحه صفت شجاعت را كه برآمده از بزرگمنشی است در جامعه خواند. می دانم و باور دارم كه كربلا و قلب نظام هستی چنان حرارتی دارد كه باردیگر خون غیرت و ناموسپرستی را در رگ های مردان ایران اسلامی جاری خواهدنمود و در آن سو زنان وطن من هم با الگو گرفتن از مادر عشق حضرت زهرا (س) و خواهر عشق حضرت زینب (س) در نظام تكوین؛ عفّت و پاكدامنی را سرلوحه رفتار و روابط خود در خلوت و جلوت قرار خواهند داد. اینكه مردم مؤمن در عزای حسینی(ع) و ایام محرم بر سینه می زنند هم جای تأمل دارد. سینه محل قرار گرفتن قلب و نماد عشق و محبّت است. دلی كه با عشق به اهل بیت(ع) در سوز و گداز است، می بایست با دست نواخته شود. دل عاشق در وصل و هجران و حبّ دوده (ع) و بغض نااهلان در قبض و بسط دائمی است و بروز و ظهور این درد و هجران را می توان در چشمان اشكبار عزاداران حسینی دید. آنگاه كه حرارت خورشید عشق بر انسان لایق و قابل تابیدن گیرد؛ قلب، آرام آرام ذوب شده و بخار عشق چشمان عاشق را ابری نموده و مقام والای"اشك" به او ارزانی می شود.[1] مقام اشك برای مصیبت وارده بر امام حسین(ع) و دوده و یارانش چنان والاست كه امام صادق(ع) در این رابطه فرمودند: مَنْ ذُكِرَ الْحُسَیْنُ ضد السلام عِنْدَهُ، فَخَرَجَ مِنْ عَیْنِهِ [عَیْنَیْهِ] مِنَ الدُّمُوعِ مِقْدَارُ جَنَاحِ ذُبَابٍ كَانَ ثَوَابُهُ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَمْ یَرْضَ لَهُ بِدُونِ الْجَنَّهِ؛ كسی كه یادی از حضرت حسین بن علی(ع) نزدش بشود و از چشمش به مقدار بال مگسی اشك بیرون رود، اجر او بر خدا است و حق تعالی به كمتر از بهشت برای او راضی نیست(كامل الزیارات، ص: 101، حدیث 3 و وسائل الشیعه، ج 14، ص: 507، حدیث 14). "أعظَمَ اللهُ اُجورَنا بِمُصابِنا بِالحُسَینِ، وَ جَعَلَنا وَ ایّاكُم مِنَ الطّالِبینَ بِثارِهِ مَعَ وَلیّهِ الامامِ المَهدیِّ مِن آلِ مُحمّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِم" پی نوشتها: [1] - رمضانی، حسینعلی و مهردادی، فرزانه(1397)؛ جملات قصار، ترجمه به انگلیسی: علی گراوند، تهران، انتشارات سخنوران؛ ص: 2 When the warmth of love sun radiates the human being، the heart becomes calm and slowly melted، and the vapor of love makes the eyes of the lover cloudy and donates him the high status of "tears".
این مطلب را می پسندید؟
(2)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب